Thần Tích Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên Chi Tiết Nhất Mới Được Cập Nhật

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên, một trong Ngũ Vị Tôn Quan của hệ thống thần linh Tứ Phủ, đã trở thành một biểu tượng vô cùng quan trọng trong tín ngưỡng của người Việt. Công lao của vị Quan Ông này đã được tôn vinh và ghi nhớ qua hàng thế kỷ, và ông luôn được kết nối mật thiết với thần tích Đền Đồng Bằng và thậm chí là hiện thân của Vua Cha Bát Hải. Bài viết dưới đây sẽ giúp chúng ta khám phá các thần tích và đền thờ Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên, nơi ông được tôn vinh, cũng như tìm hiểu về bản văn quan trọng về ông, được gọi là "Lễ Kính Quan Đại Đệ Nhất."

Sự tích về Quan Đệ Nhất Thượng Thiên

Quan Lớn Đệ Nhất là vị Quan Ông đứng đầu trong Ngũ Vị Tôn Ông, những vị Quan thay mặt Mẫu cai quản bốn cõi Thiên – Địa – Thủy – Nhạc. Theo quan điểm về tâm linh Tứ Phủ, Quan Lớn Đệ Nhất được coi là con trai cả của Ngọc Hoàng Thượng Đế hoặc là con trai của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình. Ông được xem là Ông Lớn cai quản Thượng Thiên và được gọi là Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên.

Tương truyền, Ông là Tôn Quan Đại Thần trên Đế Đình Thiên Cung, nhận được sắc phong ngôi vị Thượng Thiên Nhất Phẩm Công Hầu, có trách nhiệm cai quản tam giới đình thần văn võ. Danh hiệu của Ông là Đức Thánh Cả, là Tôn Quan Đệ Nhất, được phong làm Tham nghị triều chính Vương Quan. Quan Lớn Đệ Nhất là vị Quan Ông trực tiếp hầu cận bên vua cha Bát Hải Động Đình, Ngài thay quyền và đại diện cõi nhân gian, thừa hành Tam giới và tâu đối tội phúc nhân danh cõi Thượng Thiên.

Sự tích lưu truyền rằng, Quan Ông là con trời, được Thái Hậu Bà sinh vào ngày mùng mười tháng một năm Bính Dần. Khi hạ phàm, Ngài luôn bảo vệ dân và đất nước với với điển tích hạ phàm làm Đức Thánh Cả lập nhiều chiến tích là phó tướng trợ giúp Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân. Truyền thuyết cũng kể về sự hiện thân của Ngài làm tướng hầu cận bên vua Cha Bát Hải giúp vua Hùng thứ 18 trong thần tích đền Đồng Bằng.

Theo một số tài liệu, tên húy của Quan Lớn Đệ Nhất là Nguyễn Hồng Liệt. Đời trước, Ngài sống ở Vân Đình và thác hóa tại dòng sông Đáy. Đời sau, Ngài hạ phàm tại Nam Ninh, nhưng sống và thác hóa tại Thái Bình, Cuối cùng Ngài lại giáng hạ ở Nam Ninh và thác hóa ở nơi này.

Đền thờ Quan Đệ Nhất Thượng Thiên

Do không giáng trần nên trước đây Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên không có đền thờ chính và ngày tiệc chính, nhưng ở trong bất cứ đền nào cũng có tượng ông ngồi giữa trong Ngũ Vị Tôn Quan, mặc áo bào đỏ, đội mũ cánh chuồn. Sau này đền thờ Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên đã được xây dựng và hoàn thành, thuộc quần thể di tích đền Đức Vua Cha Bát Hải Đồng Bằng, cách đền Đồng Bằng khoảng 500m, thuộc xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình.

Di tích đền Đồng Bằng

Đền chính thờ Quan Lớn Đệ Nhất nằm trong quần thể di tích lịch sử của đền Đồng Bằng, tọa lạc tại thôn Đồng Phúc, xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình. Đây cũng là nơi ghi dấu điển tích của việc Quan Lớn Đệ Nhất được phái xuống làm tướng giúp Phạm Vĩnh dẹp giặc. Mặc dù đã phải chịu nhiều tác động từ thiên tai và chiến tranh, nhưng ngày nay, đền đã được phục dựng lại trên chính thủ phủ và bản doanh của Quan Lớn Đệ Nhất trong quá khứ.

Đền Tĩnh Quan Lớn Đệ Nhất

Ngôi đền này cũng là một phần của quần thể di tích lịch sử văn hóa đền Vua Cha Bát Hải Đồng Bằng, cách đền Đồng Bằng 200m và được xây dựng từ thời Vua Hùng thứ 18. Theo tương truyền, vị trí của đền được cho là nơi Quan Đệ Nhất thường lui về nghỉ ngơi sau những ngày làm việc tại triều đình, và ngôi đền được xây dựng tại đây để tôn vinh công ơn của Ngài. Trải qua nhiều thế kỷ và bị ảnh hưởng bởi thiên tai, đền đã được trùng tu và xây dựng lại trên nền đất cổ xưa, trở nên khang trang hơn. Trong ngôi đền, vẫn còn lưu giữ pho tượng cổ lâu đời của Quan Lớn Đệ Nhất, và ngoài ra, tại cung cấm còn có một pho tượng mới tạc của Quan Đệ Nhất, mặc áo đỏ thêu rồng.

Khi đi lễ Quan Lớn Đệ Nhất

Ngày tiệc của Quan Đệ Nhất

Ngày khánh tiệc đản nhật giáng sinh của Quan Đệ Nhất là vào ngày mồng 10 tháng 1 âm lịch, còn khánh tiệc đản nhật của Ngài là vào ngày 24 tháng 8 âm lịch.

Hầu giá Quan Lớn Đệ Nhất

Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên thường chỉ ngự đồng trong những dịp quan trọng và trọng đại như khai đàn mở phủ, tạ phủ, hầu xông đền xông điện. Khi ngự đồng trong các dịp này, ông thường mặc áo đỏ thêu rồng và đeo hổ phù, thể hiện sự linh thiêng và uy nghiêm. Cùng với đó, ông thực hiện các nghi thức như tấu hương, khai quang, chứng sớ điệp trạng mã, tạo ra sự trang nghiêm và tôn kính trong nghi thức tín ngưỡng.

Trong trường hợp khai đàn mở phủ, việc thỉnh Quan Đệ Nhất về là một bước quan trọng. Pháp sư thường được giao nhiệm vụ tuyên sớ điệp, sau đó quan lớn phê sớ, phú huý, công cứ và tuyên bố khai đàn mở phủ, đồng thời Quan Đệ Nhất cũng thực hiện việc "điểm dấu thánh" để xác định rằng áo của con cái Tứ Phủ và khăn phủ diện của đồng tân là không thể sử dụng chung, nhằm hạn chế việc thay đổi và tôn trọng sự linh thiêng.

Có trường hợp Quan Đệ Nhất chỉ về biên sớ sau đó truyền cho các quan sau mở phủ, nhưng cũng có khi chính quan lớn thực hiện các nghi lễ quan trọng như khai giếng mở hồ Thiên Phủ. Trong các nghi lễ này, việc bóc trứng, đập chĩnh, kéo cầu, và khai quang mã đàn, hình nhân bản mệnh (màu hồng) và Thiên Phủ (màu đỏ) đều được thực hiện dưới sự dẫn dắt của Quan Lớn Đệ Nhất.

Dâng lễ Quan Lớn Đệ Nhất

Khi đi lễ di tích đền Đồng Bằng, du khách thập phương và người dân bản địa thường về đền Quan Đệ Nhất thắp hương dâng lễ, bày tỏ tấm lòng biết ơn tới Ngài. Khi hành hương, người ta thường hay sắm sửa một mâm lễ chay mặn tùy tâm, những thức lễ tiêu biểu đó bao gồm: hoa quả, cơi trầu, quả cau, xôi thịt, nén hương, giấy tiền, cánh sớ. Theo quan niệm của các con nhang đệ tử thì các Vật lễ dâng Quan Lớn Đệ Nhất nên mang màu đỏ như màu áo Ngài ngự về đồng.

Bản văn Quan Lớn Đệ Nhất

Bản văn 1

Hương một triện chín lần soi thấu

Giãi lòng trần khải tấu linh thông

Thỉnh mời Đệ Nhất tôn ông

Lai lâm chứng giám điện trung uy hùng

Anh linh lục trí thần thông

Quyền cai tam giới uy phong phép màu

Thượng thiên xe giá lên chầu

Khâm thừa sắc chỉ công hầu ra uy

Nổi cơn mưa gió tức thì

Sấm vang tám cõi mây che ngất trời

Đượm nhuần thiên hạ đôi nơi

Thừa nhàn ông mới dạo chơi các toà

Ba mươi sáu động tiên nga

Bồng Lai tiên cảnh chẳng xa chút nào

Bạn tiên dâng quả bàn đào

Rượu tiên thơ thánh thấp cao đôi tuần

Cung thương làu bậc ngũ âm

Cờ tiên đua nước bách thần nhởn nhơ

Ngọc Hoàng ngự chỉ phán ra

Bước vào bái tạ xuống qua cõi trần

Kíp đòi thổ địa long thần

Hỏi xem thiên hạ vạn dân thế nào

Sớ lên tâu nộp thiên tào

Ngọc Hoàng giá ngự ngôi cao đế đình

Dưới toà thuỷ tế long cung

Vua cha thấy mặt trong lòng yêu tin

Triều thần văn võ đôi bên

Ông tâu các việc thượng thiên lệnh hành

Xuống chầu thuỷ điện long tinh

Mười hai cửa bể cảnh thanh tú mầu

Long xà ngư biếc về chầu

Sóng xô mấy lớp nước triều mấy phen

Uy thanh trấn động kinh thiên

Phút thôi ông đã ngự lên lâm tùng

Có phen giá ngự sơn trung

Thạch bàn xe giá mây rồng tàn che

Dư muôn thú vật cầm thi

Dâng hoa tiến quả bốn bề xôn xao

Bạn tiên mừng rỡ đón chào

Cảnh nào là chẳng mĩ miều thanh tân

Xuống trần vui thú cõi trần

Thiên Đình có khách hồng trần dâng hoa

Dưới thuỷ tề long xà phục củng

Sơn lâm đều mến đức tôn vương

Trải qua thiên hạ bốn phương

Lòng trần khải tấu thắp hương khấn cầu

Tự nhiên ứng biến nhiệm mầu

Hoặc ai số hệ về đâu những là

Đệ tử hiến cúng hương hoa

Khấu đấu vọng bái ông đà độ cho

Sắm sanh gà lợn trâu bò

Đèn hương trầu quả thấu cho cõi lòng

Chí thành hữu cảm tất thông

Sở cầu tất ứng giáng lâm độ trì

Chữ rằng thánh giáng lưu ân

Đa tài đa lộc thiên xuân thọ trường.

Bản văn 2

Bóng kim ô ánh vàng choi chói

Cõi trăng già vời vợi ngôi cao

Trời xanh vằng vặc ngôi sao

Mây tuôn năm sắc đỏ đào bốn phương

Phóng hào quang khắp hòa thiên hạ

Vầng nguyệt soi chiếu cả hư không

Bốn mùa xuân hạ thu đông

Muôn dân mới biết âm dương phép màu

Trên thượng lầu Ngọc Hoàng thái cực

Dưới bách thần chầu chực hôm mai

Ngọc Hoàng ngự cảnh thiên thai

Đền rồng cao ngất cửa đài trang nghiêm

Mới ứng điềm rồng bay phượng múa

Tứ lân vờn thất bộ sao sa

Tám nghìn tiên nữ bách hoa

Sớm khuya chầu chực vua cha Ngọc Hoàng

Trong đền vàng hương bay trầm xạ

Ngoài thành mây khói tỏa nguy nga

Mây rồng năm thức phủ che

Thánh hoàng thái hậu tức thì thụ thai

Năm Bính Dần mồng mười tháng tám

Thái hậu bà sinh giáng tôn ông

Bách quan vọng bái cửu trùng

Châu phê long bút sắc phong thái hoàng

Trên thượng giới tôn quan giáng thế

Vâng sắc trời cứu thế độ dân

Sắc vua phong Thượng đẳng linh thần

Khắp thiên hạ muôn dân đảo cầu.

Trong tám cõi cửu châu vọng bái

Quan độ cho quốc thái dân an

Khâm thừa sắc lệnh vua ban

Sổ sinh, sổ tử liệt hàng châu phê

Đủ mọi bề tài kiêm văn võ

Trong bách thần nào có nhường ai

Lược thao văn võ toàn tài

Đình thần tứ phủ nào ai dám bì

Đức dung nghi bẩm sinh tài thánh

Biến lạ thường đức tính tinh anh

Uy gia khắp hết thiên đình

Làm mưa làm gió mở thành, khai sông

Chuyển trời đất mưa tuôn chớp lói

Nổi cơn giông cây cối đổ xô

Mây tuôn gió thổi mịt mù

Muôn loài quỷ mị làm cho rụng rời

Vang tiếng sét Ông sai lôi giáng

Qúy cùng tà phách tán hồn bay

Tôn quan vạn phép ai tày

Sông Ngân cũng vượt bề dày cũng qua

Gỗ chò hoa sai quân lên lấy

Các cửa ngàn đâu đấy đều kinh

Chúa mường chúa mán thần linh

Thượng ngàn các cửa phục tình làm tôi

Mới thử chơi mưa sa bão giật

Qúy cùng tà xiêu bạt tán đi

Có phen ngự xuống đan trì

Voi vàng ngựa bạc tức thì thưởng quân

Có phen dạo non nhân nước trí

Cảnh bầu trời sơn thủy long lâu

Tôn quan giá ngự thượng chầu

Khuông phù đệ tử sở cầu tòng tâm.