Quan Hoàng Đôi (Ông Hoàng Đôi) là ai, được thờ ở đâu?

Trong hệ thống thập vị Quan Hoàng, Quan Hoàng Đôi nổi bật là một vị tướng tài ba, đứng sau Quan Hoàng Cả và trước Quan Hoàng Bơ Thoải. Theo truyền thuyết và sử sách, ngài được biết đến không chỉ bởi sự thông thạo kinh sử, binh pháp mà còn là một trung thần tận tụy, luôn sát cánh bên vua để bảo vệ đất nước. Với công lao to lớn trong các cuộc chiến trên miền thượng ngàn, sau khi hiển thánh, Quan Hoàng Đôi đã được nhân dân nhiều nơi kính trọng, lập đền thờ phụng. Những ngôi đền thờ ông không chỉ nổi tiếng linh thiêng mà còn là biểu tượng của lòng thành kính và tôn vinh những chiến công hiển hách. Bài viết dưới đây sẽ mang đến cho các bạn những thông tin chi tiết và thú vị về Đền thờ Ông Hoàng Đôi – một trong những ngôi đền linh thiêng của tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam.

Quan Hoàng Đôi là ai ?

Theo truyền thuyết Quan Hoàng Đôi là con vua cha Bát Hải Động Đình, ngài được sai giáng xuống trần đầu thai vào làm con trai nhà họ Nguyễn ở đất Thanh Hoa. Lớn lên ngài là một vị tướng toàn tài, hay kinh sử, nhuần binh thư. Ngài là một vị trung thần thời Lê có nhiều công lao trong việc phù giúp nhà Lê dẹp Mạc. Khi đánh nhà Mạc tháo chạy lên Cao Bằng, ngài được phong quan trấn giữ vùng Triệu Tường làm việc an dân. Khi Ngài thác hóa được vua khắc tên lên bảng vàng ghi công và lập đền để hậu thế tưởng nhớ. Vì vậy có nơi xem ngài là một vị Quan Lớn gọi là Quan Lớn Triệu Tường và thỉnh ngài ngay sau giá Quan Điều Thất.

Trong khi đó thánh tích tại đền Mẫu Sòng Sơn và đền phố Cát để lại, Quan Hoàng Đôi là vị thánh hoàng hầu Mẫu Liễu Hạnh, ngài được sắc phong Thượng Đẳng Thần làm việc thượng ngàn giám sát, là một trong Tứ Vị Khâm Sai đi chấm lính nhận đồng, nhận căn số cho con nhà Tứ Phủ về sau hầu thánh.

Tương truyền khi sinh thời Quan Hoàng Đôi là người Mán có công cùng Quan Hoàng Bảy trừ giặc cứu dân, được sắc phong Tướng Công. Trong văn Quan Hoàng Bảy có đoạn mô tả về Quan Hoàng Đôi có công đánh trận cùng Hoàng Bảy, chính vì vậy mà người ta còn gọi Quan Hoàng Đôi là Quan Hoàng Đôi Bảo Hà. Quan Hoàng Đôi làm quan ở Song Miếu, Phố Cát, làm Giám sát. Tương truyền khi còn sống ông là người có công lớn trong việc đánh giặc bảo vệ Tổ quốc. Ông cũng được phong làm tướng trong triều. Trong các tư liệu về ông Hoàng Bảy Bảo Hà có ghi chi tiết ông Hoàng Đôi cùng ra trận với ông. Trong văn ông Bảy có câu rằng:

“Doanh trung thường có hai hoàng vào ra
Quan Hoàng Bảy Bảo Hà chính vi
Cùng tướng công Đệ Nhị Hoàng Đôi
Can qua dâu bể biển đời, anh hùng xưa đã ra người cung tiên”

Hầu giá Quan Hoàng Đôi

Theo sắc phong Tứ Phủ, khi ngự về đồng Quan Hoàng Đôi ngự áo xanh lá cây chít khăn mỏ rìu, mặc áo trấn thủ, đi mạng chéo, đi ghệt tay và ghệt chân, tay cầm đôi hèo. Ngài làm lễ khai quang, đi hèo ngự tọa, hiến tửu, nghe thơ, ban phát lộc tài.

Trước kia, Ông Hoàng Bảy thường ít được hầu hơn là Quan Hoàng Đôi, tuy nhiên về sau thì người ta hầu Quan Hoàng Bảy là chủ yếu, ít khi hầu Quan Hoàng Đôi hơn.

Nhiều quan điểm cho rằng thường chỉ hầu một trong hai ông vì hai ông đều cùng chinh chiến đánh giặc với nhau. Theo lối cổ chỉ những đồng cựu, thủ nhang, đồng đền, đạo trưởng mới được hầu giá Quan Hoàng Đôi.

Đền thờ Quan Hoàng Đôi

Đền thờ Ông Hoàng Đôi là một ngôi đền linh thiêng, được nhiều người thường xuyên lui tới để dâng lễ, thắp hương. Hiện nay, trên cả nước có rất nhiều đền thờ thờ Ông Hoàng Đôi, sau đây chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn địa chỉ một số đền thờ Ông Hoàng Đôi để thuận tiện cho việc bạn di chuyển.

Đền thờ Quan Hoàng Đôi ở Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh

Ngôi đền này được gọi là đền Hoàng Đôi Bảo Hà, bởi vì chính Quan Hoàng Đôi – một vị anh hùng dân tộc có công lao lớn trong việc bảo vệ đất nước và cứu dân – đã được nhân dân Bảo Hà đưa về đây để thờ cúng.

Ngôi đền tọa lạc trên một ngọn đồi, với lưng tựa vào dãy núi vững chãi và mặt hướng ra dòng nước hiền hòa. Vị trí của đền cách mặt đường Lý Bôn khoảng 70 mét, với hướng chính quay về phía Nam, nơi có vịnh Bái Tử Long thơ mộng và tuyệt đẹp. Đây là vị trí đắc địa, biểu tượng cho sự hài hòa giữa thiên nhiên và kiến trúc tâm linh.

Người có công xây dựng ngôi đền này là vị tể tướng Nhậm, một người luôn kính trọng và biết ơn sâu sắc công lao to lớn của Quan Hoàng Đôi. Với tấm lòng thành kính, ông Nhậm đã nhanh chóng cho xây dựng ngôi đền, coi đây như một biểu tượng tri ân đối với vị anh hùng dân tộc. Đặc biệt, mảnh đất mà ngôi đền được dựng lên là đất của gia đình ông Đồng Nhâm. Ông Đồng Nhâm, cùng với lòng thành kính, đã tự mình mang hương đèn về thờ cúng, làm cho ngôi đền trở thành một địa điểm tâm linh linh thiêng và mang đậm dấu ấn lịch sử.

Đền thờ Quan Hoàng Đôi ở Bảo Hà, tỉnh Lạng Sơn

Đền thờ Quan Hoàng Đôi ở Bảo Hà, tỉnh Lạng Sơn là một trong những địa điểm linh thiêng của tín ngưỡng Tứ Phủ. Tại đây, Quan Hoàng Đôi được thờ trong cung Tứ Phủ Ông Hoàng, thuộc đền Bảo Hà – ngôi đền chính nổi tiếng thờ Quan Hoàng Bảy.

Lý do Quan Hoàng Đôi được thờ cùng với Quan Hoàng Bảy tại đền này xuất phát từ mối liên hệ đặc biệt giữa hai ông. Cả hai đều là những vị tướng tài ba, đã sát cánh cùng nhau trong các cuộc chiến chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước. Việc thờ cúng Quan Hoàng Đôi tại đền Quan Hoàng Bảy không chỉ thể hiện sự tôn kính mà còn khẳng định sự gắn kết, đồng lòng giữa hai ông trong việc phò trợ quốc gia.

Điểm đặc biệt trong tín ngưỡng thờ phụng này là sự phân biệt về màu sắc tượng của hai vị quan. Người ta thường thấy tượng Quan Hoàng Đôi được tạc với màu áo xanh, còn Quan Hoàng Bảy lại khoác áo màu tím. Đây không chỉ là những màu sắc biểu trưng mà còn thể hiện trang phục truyền thống của hai vị trong các nghi lễ hầu đồng – một phần quan trọng của tín ngưỡng thờ Mẫu. Màu xanh của Quan Hoàng Đôi tượng trưng cho sự điềm tĩnh và quyết đoán, trong khi màu tím của Quan Hoàng Bảy thể hiện sự uy nghiêm và quyền lực.

Như vậy, việc thờ Quan Hoàng Đôi và Quan Hoàng Bảy tại đền Bảo Hà không chỉ có ý nghĩa tôn vinh hai vị anh hùng mà còn làm nổi bật sự liên kết lịch sử và tâm linh sâu sắc của hai vị quan trong lòng dân chúng.

Đền thờ Quan Hoàng Đôi tại Phủ Tây Hồ, thành phố Hà Nội

Đền thờ Quan Hoàng Đôi tại Phủ Tây Hồ, thành phố Hà Nội là một trong những điểm đến linh thiêng thuộc hệ thống tín ngưỡng Tứ Phủ. Mặc dù Phủ Tây Hồ chủ yếu được biết đến với việc thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh – một trong Tứ Bất Tử trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, nhưng nơi đây cũng là địa điểm thờ phụng Quan Hoàng Đôi. Sự hiện diện của ông tại Phủ Tây Hồ càng khẳng định tầm quan trọng và vai trò của ông trong đời sống tâm linh của người Việt.

Vị trí thờ Quan Hoàng Đôi nằm trong cung Sơn Trang, nơi thờ các vị thần linh của núi rừng, biển cả và thiên nhiên. Khi bước vào khu vực này, nhìn ra hai bên cầu, khách hành hương sẽ dễ dàng nhận thấy hình ảnh hai vị Quan Hoàng cưỡi ngựa bạch, tượng trưng cho quyền lực và dũng mãnh. Một vị mặc áo đỏ, đai vàng, khăn xếp lét màu vàng chính là Quan Hoàng Tư – vị quan nổi tiếng với sự can trường và kiên quyết trong các cuộc chiến. Vị còn lại, mặc áo xanh, chính là Quan Hoàng Đôi – với sự điềm tĩnh và trí tuệ, ông được tôn kính như một trong những vị quan có công lao bảo vệ đất nước.

Sự phân biệt về màu sắc trang phục giữa hai vị không chỉ để dễ dàng nhận diện, mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Áo đỏ của Quan Hoàng Tư thể hiện sự nhiệt huyết, uy quyền và mạnh mẽ, trong khi áo xanh của Quan Hoàng Đôi tượng trưng cho sự thanh tĩnh, trí tuệ và khả năng bảo hộ chúng sinh.

Ngoài Phủ Tây Hồ, ngôi chùa Quang Minh nằm ngay phía sau đền Bảo Hà cũng là một trong những nơi thờ chính của Quan Hoàng Đôi. Đây là nơi mà người dân và khách hành hương đến để cầu bình an, sức khỏe, và lòng tri ân đối với những đóng góp to lớn của ông trong lịch sử. Tại chùa Quang Minh, không gian thờ cúng trang nghiêm và yên tĩnh, mang đến sự bình an cho những người đến chiêm bái và thờ phụng.

Dâng Lễ Quan Hoàng Đôi

Ngày lễ của Ngài là ngày 14 tháng 7 âm lịch hàng năm. Vào dịp này, các ngôi đền thờ ông Hoàng Đôi thu hút hàng nghìn lượt khách thập phương hành hương. Trước là để tỏ lòng thành kính, biết ơn công lao của ông trong việc bảo vệ đất nước, an dân, sau là để cầu mong được Thần linh che chở, bảo vệ, gia đình được bình an, mọi sự như ý. Mâm cúng thường là món chay, món mặn tùy bạn chọn, không đòi hỏi đắt tiền nhưng cần chứa đựng thành ý của người dâng lễ.

Nếu bạn đang tìm những mâm lễ đẹp, sang trọng, có thể trưng bày lâu dài thì có thể tham khảo các mẫu của Oản lễ. Cúng mâm cỗ cúng gia tiên, cúng Phật thánh là phong tục tập quán lâu đời của người dân Việt Nam từ xa xưa. Ngày nay, để không gian xung quanh thêm độc đáo, lạ mắt, thẩm mỹ nhưng vẫn mang đậm màu sắc tâm linh, các nghệ nhân đã sáng tạo nên nhiều tác phẩm nghệ thuật ý nghĩa. Đặc biệt, lễ vật xung quanh Quan Hoàng Đội được cho là chủ yếu có màu xanh lam. Bởi khi trở lại sân cỏ, anh thường mặc màu này.

Được tạo nên bởi bàn tay giàu kinh nghiệm của các nghệ nhân, các hoa văn cũng được trang trí rất chi tiết và tỉ mỉ qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng về tín ngưỡng thờ cúng của người Việt. Do đó, khách hàng hoàn toàn yên tâm rằng đồ cúng ông Hoàng Đôi và các vị thần khác là những vật phẩm đẹp nhất, sang trọng nhất, vừa mang giá trị thẩm mỹ vừa đảm bảo được cái hồn bên trong.

Bản văn Quan Hoàng Đôi

Hoàng Đôi đem quân lên ngàn

Đùng đùng súng nổ dậy vang khắp trời

Sớ văn tấu thỉnh khuyên mời

Thỉnh Hoàng linh ứng ngự chơi đền này

Quan Hoàng vạn phép trong tay

Tam sanh sửa lễ khi nay khẩn cầu

Ai thời căn số phải hầu

Lập đàn thỉnh bóng, quy đầu làm tôi

Thánh Hoàng hoá phép trên trời

Hải môn bốn bể khắp nơi quyền hành

Bảo Hà coi chốn rừng xanh

Thổ Nùng Thổ mán phục tình làm tôi

Sắc phong chính hiệu Hoàng Đôi

Mười hai cửa bể mọi nơi đi về

Con vua Bát Hải thuỷ tề

Long thần Hoàng cưỡi đi về sớm khuya

Bấy giờ có sớ dâng lên

Vua Cha giáng chỉ hạ truyền phán ra

Kíp ngay diệt lũ yêu ma

Thánh hoàng đội lệnh bước ra sân rồng

Ba quân, lĩnh ấn công đồng

Kiếm thiêng ra phép thần thông xoay vần

Trên trời nổi trận phong vân

Sai lôi lôi giáng tối tăm mịt mờ

Pháp màu biến ứng thần cơ

Quỷ tan tà tán bấy giờ thu lôi

Chiêng kêu, trống đánh ba hồi

Thượng đường mở hội đón người lên công

Vua cha ban sắc tặng phong

Càng thêm tối tú oai hùng uy quang

Tiểu tôi bái lạy đức Hoàng

Dám xin soi xét trần gian lỗi lầm

Hoàng về giáng lưu ân

Khuông phù đệ tử thiên xuân thọ trường

Văn mời nước Quan Hoàng Đôi

Hỡi cô chuốc rượu vậy thời nơi nao

Tề tay tiên chuốc chén rượu đào

Dâng lên là lên cúng Mẫu

Dâng vào tiên thánh Hoàng sơi.

Đệ nhất tuần sơ, ông đã hiểu rồi

Đệ nhị tuần á, chúc chén rượu đầy.

Các cô dâng lên cúng Mẫu

Các cô dâng vào tiên thánh Hoàng sơi.

Đệ nhất tuần sơ, đệ nhị tuần á, đệ tam tuần chung

Các cô dâng lên cúng Mẫu

Các cô dâng vào tiên thánh Hoàng xơi.​..