Quan Hoàng Bát Nùng Chí Cao Là ai? Thần Tích và Đền Thờ Ngài

Quan Hoàng Bát là vị thánh hoàng thứ tám trong hệ thống Thập Vị Thánh Hoàng của tín ngưỡng thờ Tứ Phủ, một trong những tín ngưỡng tâm linh quan trọng của người Việt. Ông được biết đến không chỉ vì vị trí đặc biệt trong hàng Thập Vị Ông Hoàng, đứng sau Quan Hoàng Bảy và trước Quan Hoàng Chín, mà còn bởi truyền thuyết về người anh hùng Nùng Chí Cao – người được xem là hiện thân của Quan Hoàng Bát Nùng Chí Cao, vị anh hùng nổi danh từ vùng đất Cao Bằng, đã chiến đấu dũng cảm, đuổi đánh quân Tống, bảo vệ biên giới và giữ gìn sự bình yên cho nhân dân. Do những công lao to lớn này, ông được đặc biệt tôn kính và phụng thờ, nhất là trong cộng đồng người Tày Nùng ở vùng núi phía Bắc.

Sự tích Quan Hoàng Bát Nùng Chí Cao

Thánh ông Hoàng Tám là một nhân vật có thật trong lịch sử, là một vị tướng tài, anh hùng dân tộc của dân tộc Tày – Nùng ở miền đất Cao Bằng thượng cổ. Quan Hoàng Bát Nùng tên thật là Nùng Chí Cao, ngài sinh sống vào khoảng thế kỷ XI dưới thời vua Lý Thái Tông. Ông là con thủ lĩnh Nùng Tôn Phúc và bà A Nùng. Năm Tân Tỵ, vua Lý Thái Tông cử một tướng ẩn danh lên thuyết phục Nùng Trí Cao không theo nhà Tống. Ngài được người Tày ở vùng đất Quảng Nguyên, tức Cao Bằng ngày nay suy tôn làm thủ lĩnh. Sau này, ông còn được nhà Lý phong làm Thái Bảo tướng quân và giao trọng trách trấn giữ, bảo vệ bình an cho vùng đất biên cương Cao Bằng.

Xem thêm: Quan Hoàng Đôi (Ông Hoàng Đôi) là ai, được thờ ở đâu?

Trong cuộc đời chinh chiến của mình, vị tướng quân này đã lập nhiều chiến công hiển hách, lãnh đạo quân và dân Quảng Nguyên chống lại nhiều cuộc tấn công quy mô của giặc Tống.

Trong cuộc kháng chiến chống Tống lần 2 của quân và dân Đại Việt, thủ lĩnh Nùng Trí Cao đã phối hợp ăn ý với quân đội triều đình cúng tấn công đánh phủ đầu kho lương thảo của giặc ở Ung Châu, Khâm Châu, Liêm Châu thuộc đất lưỡng Quảng, sau đó rút về chỉ huy quân và dân Cao Bằng lập phòng tuyến chống giặc ngoại xâm. Khi giặc Tống xâm phạm bờ cõi Đại Việt vào năm 1075, Ông Hoàng Bát Nùng đã anh dũng lãnh đạo quân dân địa phương chiến đầu ngăn bước tiến của địch, tạo thêm thời gian cho quân đội triều đình xây dựng phòng tuyến trên sông Như Nguyệt. Ông nhiều lần bị thương nặng nhưng cũng lập được nhiều chiến công vang dội, góp phần không nhỏ cùng quân và dân Đại Việt làm nên chiến thắng hiển hách vào mùa xuân năm 1077.

Để tưởng nhớ công lao to lớn đó của ông, sau khi ông mất, người dân trong vùng đã lập đền thờ ông và suy tôn ông là Quan Hoàng Bát.

Nhắc đến Ông Hoàng Bát Nùng, nhiều người thường bị nhầm lẫn với Ông Hoàng Bắc Quốc vì hai ông đều được gọi là Quan Hoàng Bát và đều là những vị tướng tài có thật trong lịch sử dân tộc. Tuy nhiên, thực tế ông Hoàng Bắc Quốc lại là người đất Kinh Bắc và hoàn toàn không có liên hệ với ông Hoàng Bát Nùng. Và chỉ có ông Hoàng Bát Nùng mới là Thánh ông Hoàng Tám trong Tứ Phủ ông Hoàng mà thôi.

Đền thờ ông Hoàng Bắc Quốc nằm tại Bắc Giang nhưng cách xa đền ông Hoàng Bát Nùng tới tận trăm cây số. Vì thế du khách đi lễ đền Ông Hoàng Bát cần phân biệt rõ hai vị quan Hoàng này.

Hầu giá Quan Hoàng Bát Nùng

Quan Hoàng Bát Nùng là một trong những ông hoàng rất ít khi về ngự đồng. Chỉ những người mang căn lục bộ mới có thể hầu Ngài. Khi về ngự đồng, ngài thường mặc y phục màu vàng, khăn mỏ rìu, mặc áo trấn thủ, đi ghệt chân ghệt tay, mạng chéo, làm lễ tấu hương, khai quang, múa đôi trùy đồng (múa cờ, kiếm) và múa võ.

Khi ngự đồng ông Hoàng Tám hút tẩu và thuốc cuốn.

Đền thờ Quan Hoàng Bát Nùng Chí Cao

Nùng Chí Cao là một biểu tượng dũng tướng của Việt Nam và là niềm tự hào của người dân Cao Bằng. Đền thờ chính Quan Hoàng Bát là đền Kỳ Sầm gần thành phố Cao Bằng. Thánh Ông Hoàng Tám hầu Mẫu thượng đồng đẳng, làm việc lục bộ nội chính.

Dâng lễ Ông Hoàng Bát Nùng như thế nào?

Chọn thời điểm dâng lễ Ông

Theo quan niệm của những người dân trong vùng, ngày Rằm và mồng một đầu tháng là những ngày ông hiển linh về giúp dân trong vùng. Vì thế mà đi lễ đền Ông Hoàng Bát vào những ngày này sẽ rất linh nghiệm, lời cầu mong của bạn sẽ nhanh hơn được linh ứng.

Bên cạnh đó, những ngày đầu năm, khi tết đến xuân về, du khách thập phương lại kéo nhau về bái tế ông. Nếu bạn lần đầu tiên đi lễ đền Ông, đây là dịp mà bạn không nên bỏ qua.

Đặc biệt nhất, lễ hội đền Ông Hoàng Bát Nùng diễn ra vào ngày mồng 9 và mồng 10 tháng Giêng hàng năm là dịp mà du khách không thể bỏ qua để dâng lên Ông Hoàng.

Theo người dân trong vùng, đây rất có thể là ngày Ồng Hoàng Tám nhập thánh thành đạo, vì thế mà trong những ngày này Ông hay hiển linh thông qua phương thức ngự đồng và lắng nghe nguyện vọng, mong muốn của con dân, đồng thời phù hộ độ trì cho cầu mong ấy thành hiện thực. Vì thế mà có thể nói rằng, đây là hai ngày dâng lễ Ông tốt nhất trong năm.

Đi lễ đền Ông Hoàng Tám nên cầu gì?

Ông xuất phát là một võ tướng. Sinh thời ông đã cống hiến hết mình và hi sinh vì sự bình yên của nhân dân. Vì thế mà khi đi lễ đền Ông, đầu tiên du khách nên cầu Ông phù hộ cho cuộc sống được bình an, tránh xa được những chuyện thị phi, những tranh chấp, đấu đá và tránh được kẻ tiểu nhân hãm hại sau lưng.

Tiếp đến, du khách có thể cầu được ông phù hộ cho cả gia đình có sức khỏe tốt, không ốm đau bệnh tật. Sau đó, xuất phát từ lòng thành kính nhất, du khách mới nên cầu công danh, tài lộc cho bản thân và gia đình.

Dâng lễ đền Ông Hoàng Tám

Nguyên tắc đầu tiên khi sắm lễ để dâng lên Ông Hoàng Bát Nùng là tiết kiệm, tránh lãng phí. Lễ vật dâng lên ông không nhất thiết phải là vàng bạc châu báu, sơn hào hải vị.

Điều quan trọng nhất là xuất phát từ cái tâm, du khách chuẩn bị những lễ vật sao cho lịch sự và phù hợp với khả năng của bản thân mình. Người không có chỉ cần có lòng và dâng nén nhang cũng sẽ được phù hộ. Kẻ không có lòng thì dâng lên ngài mâm cao cỗ đầy cũng vô ích.

Tuy nhiên, những lễ vật này phải một khi đã chuẩn bị phải là vật phẩm tươi ngon nhất. Tuyệt đối không được sử dụng những vật phẩm ôi thiu hoặc đã qua sử dụng.

Theo gợi ý của các nhà tâm linh, lễ vật dâng lên ông hoàng Bát Nùng nên bao gồm những vật phẩm sau: 

• Mâm ngũ quả và lọ hoa tươi.
• Mâm xôi, gà luộc. Nếu không có gà luộc, có thể thay thế bằng một khổ thịt lợn luộc. Rượu trắng chưa qua sử dụng.
• Tiền vàng và tờ sớ viết tên người dâng lễ.
• Chè, thuốc lá.
• Trầu cau têm cánh phượng
• Đặc biệt, du khách không thể quên chuẩn bị oản màu vàng. Oản này nên được trang trí những họa tiết long phượng một cách tinh tế.

Ngoài ra, du khách cũng nên chủ động chuẩn bị trước bài văn khấn Ông Hoàng Bát Nùng để khấn khi dâng lễ lên ông.

Tiệc Quan Hoàng Bát

Chính tiệc ông Hoàng Tám là ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm.

Bản văn Quan Hoàng Bát

Gương anh dũng ngàn xưa lưu để

Đất Cao Bằng tú khí chung linh

Trời nam có đức thánh linh

Họ Nùng đệ bát hùng anh tuyệt vời

Giận bạo chúa bao đời áp bức

Thù ngoại xâm Tống giặc cường hung

Thề rằng không độ trời chung,

Tuốt gươm quét sạch thù trong giặc ngoài.

Dù trăm trận mưa rơi sấm giật

Đôi trượng đồng dạy đất trời long

Bát Nùng nối nghiệp gia phong

Noi gương tiên tổ – họ Nùng – Trí Cao.

Ông Bát Nùng ra vào sinh tử

Trượng tung bay tuyết phủ hoa khai

Sá gì đạn lạc tên rơi

Trên đời hồ dễ mấy ai anh hào.

Thân bách chiến ra vào sinh tử

Đôi thần trùy nhẹ tựa hồng mao

Trần hoàn nhẹ gánh gian lao

Cõi trời do sổ Thiên Tào có tên.

Rước ông Bát về miền tiên giới

Đất Cao Bằng nhớ lại công ơn

Nhân dân thờ phụng khói hương

Nhớ người tráng sĩ hiên ngang anh hùng.

Thuở niên thiếu kiếm cung yên ngựa

Sinh vì đời, thác trợ muôn dân

Oai linh lẫm liệt thánh thần

Một lòng vì nước vì dân vì đời.

Gương anh khí sáng ngời muôn thuở

Trí hào hùng rạng rỡ non sông

Vinh quang thay giòng giống Lạc Hồng

Ngàn thu còn nhớ ông Bát Nùng Trí Cao

Thơ Lý Bạch anh hào ví sánh

Rượu Lưu Linh buồn tính vui say

Thừa nhàn bạch định thiên khai

Cờ thiên đế thích mộ tài tri âm

Kèn sáo trúc bổng trầm họ Lá

Lục huyền cầm Tử Bá nam xuân

Liên tâm ba chén tẩy trần

Thanh hương bình ngọc kỳ trân đượm mùi

Hồn quốc túy ấm lòng quân tử

Thú yên hà duyên nợ núi sông

Ngàn xưa tuyết nguyệt hoa phong

Thuốc lào Tiên Lãng ấm lòng thế gian

Khói thoảng ngát hương lan thú thảo

Thú phong lưu Vĩnh Bảo – Hải Đông

Sập vàng điếu ống thung dung

Ngự về trần thế đèn lồng kiệu hoa

Ai thành kính tại gia phụng sự

Thỉnh Ông về giá ngự đền trung

Xưa nay tắc tự hữu công

Dâng văn kính thỉnh Ông Bát Nùng Trí Cao.