Thất tình lục dục nghĩa là gì? Thất tình lục dục là chướng ngại tu tâm đạo

Từ khái niệm "Thất tình lục dục" trong Phật giáo, chúng ta mở cửa vào một tầm nhìn sâu xa về sự hiểu biết về tâm lý con người và những khía cạnh sâu thẳm của cuộc sống. Thất tình và lục dục không chỉ là những tình huống tình cảm phổ biến mà chúng ta thường gặp trong cuộc sống, mà còn là những hiện tượng được bao bọc bởi tư duy và tri thức Phật giáo.

Trong cuộc hành trình của mỗi người, thất tình, với bảy sắc thái cảm xúc từ vui đến buồn, đại diện cho những biến đổi không ngừng trong tâm hồn con người. Chúng ta trải qua những cảm xúc đối nghịch này khi cuộc sống thay đổi, những nguyên nhân bất ngờ xảy đến, và những thử thách đời thường đưa ra.

Lục dục, sáu nguyên nhân khiến con người nảy sinh yêu thương và ham muốn, là một mặt tối và thách thức đối với tâm hồn. Sự tham lam, ái tình và khao khát gắn kết với thế gian là những yếu tố chủ yếu trong lục dục, là nguồn gốc của nhiều khổ đau và rối loạn trong cuộc sống.

Nhưng chính tại ngã rẽ của thất tình và lục dục, Phật giáo đặt ra khái niệm "Thất tình lục dục" như một khía cạnh quan trọng của sự giác ngộ. Đây không chỉ là việc vượt qua cảm xúc tạm thời, mà còn là việc thấu hiểu bản chất của sự mất và tìm kiếm. Trong việc hiểu về sự mất mát, chúng ta tìm thấy sự vô hình hóa của thế gian và tìm kiếm sự an lạc bên trong.

Với một góc nhìn Phật giáo sâu sắc, thất tình là trạng thái tâm lý không chỉ hạn chế trong biên giới tình yêu đối với người khác, mà còn áp dụng cho mọi khía cạnh của cuộc sống. Hỷ (niềm vui), nộ (sự tức giận), ai (sự hối tiếc), cụ (sự lo lắng), ái (sự tham lam), ố (sự sân si), và dục (sự khao khát) tạo nên một mê cung phức tạp của tâm trạng và cảm xúc, mà Phật giáo giúp chúng ta khám phá và giải thoát.

Nhưng làm thế nào chúng ta có thể hiểu rõ hơn về thất tình lục dục và áp dụng những nguyên lý này vào cuộc sống hàng ngày? Hãy cùng chúng tôi khám phá qua các phân đoạn tiếp theo.

Ý nghĩa của Thất tình lục dục nghĩa là gì?

"Thất tình lục dục" là thuật ngữ thường được dùng trong Phật giáo. Thất tình đề cập đến 7 biểu cảm cảm xúc như vui, buồn, giận, tủi... Lục dục gồm 6 nguyên nhân tạo nên tình yêu và ham muốn. Điều này ám chỉ đến cảm xúc thường ngày, bao gồm mối quan hệ với người thân, bạn bè. Thất tình lục dục có thể làm mất kiểm soát tinh thần.

"Thất tình lục dục" trong Phật giáo tương ứng với tình trạng tâm lý liên quan đến cảm xúc, cảm tình, cả "Thất Tình" và "lục dục". Thất tình ám chỉ 7 biểu hiện cảm xúc cơ bản của con người như niềm vui, nỗi buồn, tức giận, lo lắng, hối tiếc, sân si và tham lam.

Lục dục liên quan đến 6 nguyên nhân khiến con người bám víu vào tình yêu và ham muốn, bao gồm ham muốn thể xác, phong phú, danh vọng, an lành, quen thuộc và không thù.

Khái niệm này nhấn mạnh việc thấu hiểu và kiểm soát tâm trạng, giúp tìm kiếm bình an trong cuộc sống hàng ngày và giải thoát khỏi gắn kết và ham muốn.

Chúng ta đã cùng nhau khám phá "thất tình lục dục" trong Phật giáo để hiểu sâu hơn về tương quan giữa cảm xúc và ham muốn trong tư duy Phật giáo.

Thất tình là gì?

Trong Phật giáo, "Thất tình" ám chỉ tới trạng thái tâm lý mà con người trải qua liên quan đến tình cảm và cảm xúc. Điều này bao gồm bảy trạng thái biểu hiện cảm xúc khác nhau:

Hỷ: Đó là niềm vui, sự hạnh phúc mà ta trải qua, thể hiện qua ánh mắt, nụ cười hoặc các biểu hiện trên khuôn mặt. Hỷ là tình trạng cảm xúc khi chúng ta đạt được thành công, đạt được mục tiêu.

Nộ: Đây là trạng thái tức giận, phẫn nộ mà chúng ta cảm nhận khi có sự kiện gì đó xảy ra không đúng ý hoặc không hài lòng của mình. Đôi khi, tình trạng nộ có thể dẫn đến những hành động không kiểm soát được.

Ai: Sự đau khổ, nỗi buồn lúc chúng ta mất đi một thứ gì đó quan trọng. Tâm trạng này thường dễ thấy qua cách chúng ta ứng xử và hành động.

Lạc: Là biểu hiện của niềm vui mừng, tuy nhiên lạc thường nhẹ nhàng hơn hỷ rất nhiều. Đây là niềm vui tạm thời và không kéo dài.

Ái: Đây là trạng thái của tình cảm và lòng nhân ái đối với một sự vật hay hiện tượng nào đó, hoặc sự nhân ái đối với người khác.

Ố: Là trạng thái ghét bỏ sự vật hoặc hiện tượng mà chúng ta cảm thấy không thích. Ố có thể phát sinh từ sự ghen tỵ, đố kỵ và sự thiếu tự tin.

Dục: Đây là biểu hiện của mong muốn, khát vọng về một điều gì đó mà ta chưa sở hữu. Điều này có thể là tiền tài, địa vị, quyền lực.

Như vậy, "Thất tình" thể hiện một loạt biểu cảm và tâm trạng khác nhau mà con người trải qua trong cuộc sống.

Lục dục là gì?

"Lục dục" là một khái niệm trong Phật giáo chia thành hai khía cạnh khác nhau, liên quan đến những ham muốn về thể xác đối với người khác giới (Thân dục) hoặc sự ham muốn về đối tượng bên ngoài (ngoại dục). 

Lục dục đối với người khác giới

Sắc dục: Đây là trạng thái bị cuốn hút mê mải bởi vẻ ngoại hình của người khác giới, khiến bạn mất kiểm soát ý chí. Sắc dục là mong muốn về vẻ đẹp bề ngoại của họ, thường không cần đến mức hiểu biết hay kết nối tinh thần sâu xa.

Hình mạo dục: Tương tự như sắc dục, nhưng tập trung vào việc mê mải vào hình thể và tạo dáng của người khác giới. Điều này có thể liên quan đến vóc dáng, cách ăn mặc, và cách họ di chuyển.

Oai Nghi Dục: "Oai Nghi" ám chỉ động tác và cử chỉ của con người. Oai Nghi Dục là sự cuốn hút bởi cử chỉ, động tác của người khác giới. Điều này có thể bao gồm cách họ nói chuyện, cách họ di chuyển, và cách họ tương tác với môi trường xung quanh.

Ngôn Ngữ Âm Thanh Dục: Đối với người khác giới, âm thanh có thể tạo ra ấn tượng mạnh mẽ. Ngay cả khi ngoại hình không phải là điểm mạnh, âm thanh cuốn hút vẫn có khả năng tạo sức quyến rũ. Giọng điệu, cách diễn đạt, và cách phát âm có thể tạo ra sự hấp dẫn đặc biệt.

Tế Hoạt Dục: Đây là trạng thái cảm xúc khi bạn gặp gỡ và tiếp xúc với người khác giới. Điều này tạo ra sự tiếp xúc vật chất và tâm hồn, mang lại cảm giác quyến rũ và sự gắn kết.

Nhân Tướng Dục: "Nhân Tướng" ám chỉ ngoại hình hoàn hảo, không chỉ về tính cách và dáng vẻ, mà còn những phẩm chất như hiền hậu, quý phái. Những người có "nhân tướng" tốt thường thu hút sự chú ý không chỉ bởi ngoại hình mà còn bởi bản chất tốt.

Lục dục ở sáu đối tượng bên ngoài

Nhãn Dục: Là trạng thái mà bạn cảm thấy thích thú và say đắm khi nhìn vào vẻ ngoại hình, hình dáng bên ngoài của người khác giới, tạo ra sự yêu thích và hứng thú.

Nhĩ Dục: Là tình trạng cảm xúc phát sinh từ âm thanh. Âm thanh không chỉ giới hạn trong tiếng nói từ người khác giới, mà còn bao gồm mọi âm thanh khác mà bạn có thể nghe thấy trong môi trường xung quanh.

Tỷ Dục: Là sự chìm đắm và ham muốn đối với các loại mùi vị khác nhau. Điều này ám chỉ việc bạn bị cuốn hút bởi mùi vị của thực phẩm hoặc môi trường xung quanh.

Thiệt Dục: Là tình trạng say mê và hâm mộ thức ăn, đồ ăn ngon. Mỗi người có thể có sự yêu thích riêng về hương vị và có thể bị ảnh hưởng mạnh bởi nó.

Thân Dục: Trạng thái này không chỉ áp dụng cho mối quan hệ nam nữ, mà ám chỉ đến sự thích thú và ham muốn về mọi thứ, tình huống, và hoàn cảnh trong cuộc sống.

Ý Dục: Là tình trạng tập trung quan tâm và để ý đến hình ảnh, biểu tượng mà các giác quan của bạn nhận thấy và chú ý đến.

Như vậy, "Lục dục" bao gồm sự ham muốn và tương tác với thế giới xung quanh, liên quan đến các biểu hiện khác nhau của thể xác và cảm xúc.

"Thất tình lục dục" là chướng ngại tâm tu đạo

Trong cuộc hành trình tu đạo của chúng ta, cảm xúc thất tình và lòng ham muốn lục dục là những trở ngại lớn. Chúng ta phải dốc lòng loại bỏ chúng một cách hoàn toàn, thanh toán và giải quyết những cảm xúc này. Thất tình lục dục có thể được tưởng tượng như những hòn đá nặng mắt đang gắn vào chân chúng ta, ngăn cản chúng ta tiến xa hơn trong hành trình tu hành.

Những cảm xúc liên quan đến thất tình và lòng ham muốn có thể làm gián đoạn sự tập trung và tu đạo của chúng ta. Chúng khiến cho tâm trí suốt ngày dưới tác động của tưởng tượng và mong đợi, làm cho tâm hồn bị rối loạn khi gặp phải các tình huống, và khi có ít chút tâm lực để tập trung, chúng cũng bị tiêu hao mất. Có lẽ tất cả công phu mà chúng ta đã bỏ vào việc thiền tĩnh và tập trung trong thời gian dài đã trôi đi vô ích.

Vì thế, ngay cả đối với cả nam và nữ, chúng ta phải loại bỏ hoàn toàn Thất-tình và Lục-dục. Thế nào là Thất-tình? Đó chính là những cảm xúc về niềm vui, tức giận, buồn rầu, sợ hãi, tình yêu, ghét bỏ, và ham muốn. Cách mà chúng ta có thể hiểu rõ hơn về chúng là:

Hỷ: Không nên bị mê mải bởi niềm vui, vì niềm vui sẽ làm cho tâm trí bắt đầu dao động.

Nộ: Không nên để bản thân bị cuốn vào cảm xúc tức giận, vì tức giận sẽ khiến tâm trí chúng ta trở nên xao động.

Ai: Không nên để bản thân đắm chìm trong cảm xúc buồn rầu, vì buồn rầu sẽ kích thích tâm trí.

Cụ: Không nên để sự sợ hãi chi phối, vì sợ hãi sẽ làm cho tâm trí bị ảnh hưởng.

Ái: Không nên để lòng tham yêu tạo ra, vì lòng tham yêu sẽ kích thích tâm trí.

Ố: Không nên để lòng chán ghét tồn tại, vì chán ghét sẽ làm cho tâm trí dao động.

Dục: Không nên để ý muốn tham lam hiện diện, vì ý muốn tham lam sẽ làm cho tâm trí trở nên xao lộn.

Nếu chúng ta cho phép Thất-tình và Lục-dục thống trị, chúng ta sẽ trở nên bị điều khiển bởi hoàn cảnh xung quanh. Khi Thất-tình và Lục-dục có thể chi phối tâm hồn chúng ta, định lực của chúng ta sẽ bị tiêu hao, và chúng ta sẽ trở nên như lá phiêu bạt trong gió của các sự kiện và hoàn cảnh, tâm hồn không còn được kiểm soát, và chúng ta có thể rơi vào trạng thái điên đảo.

Chúng ta không nên để bản thân sống trong tình trạng điên đảo, giống như những người ở địa ngục, mọi hành động đều được thực hiện trong trạng thái rối loạn vì sự si mê và thiếu sáng suốt của trí huệ. Hành động trong tâm trạng này đều sai lầm và mất hướng. Khi chúng ta ở thế gian, nếu chúng ta tiếp tục làm những việc không đúng theo luân lý, với mục đích ích kỷ và tự lợi, chúng ta cũng đang sống trong một loại địa ngục. Hãy hoan hỷ khi thực hiện việc đúng đắn, hoan hỷ khi thực hiện việc sai, tức là tiếp tục bị cuốn vào các cảm xúc này. Nếu chúng ta tiếp tục làm việc với những cảm xúc này, chúng ta sẽ tiếp tục sống trong tình trạng địa ngục.

Vì vậy, chúng ta cần chú ý và nhớ rằng, chúng ta phải loại bỏ hoàn toàn Thất-tình và Lục-dục. Lục-dục bao gồm sáu loại ham muốn do sáu căn gây ra. Sáu căn còn được gọi là sáu tên kẻ thù, bởi vì chúng cướp đi tài sản quý báu của tâm hồn chúng ta. Vì vậy, chúng ta cần phải thận trọng giữ gìn cửa của sáu căn, để không để tài sản quý báu của chúng ta bị cướp đi.

Tham dục là gốc rễ của khổ đau

Trong cuộc sống, mỗi người chúng ta đều mang trong mình một tham dục. Và nhân loại đang phải trả giá đắt đỏ cho những tham dục này. Chúng ta để cho những mong muốn, tham vọng quá lớn, và chúng ta thiếu sự hiểu biết. Chúng ta cứ để cho tham dục làm chủ và đắm chìm theo nó. Do đó, theo thời gian, chúng ta ngày càng chồng chất thêm những nỗi đau khổ. Tham muốn về gia đình, bạn bè, sự giàu có, quyền lực, danh vọng... chúng ta cố gắng kiếm đạt được chúng. Nhưng hầu hết, cuộc sống không tuân theo ý muốn của chúng ta, và chúng ta cảm thấy đau khổ vì không thể kiểm soát tất cả.

Mỗi người trải qua những trải nghiệm khác nhau. Hãy học cách để buông bỏ, để có thể sống một cuộc sống hạnh phúc hơn. Trách nhiệm của mỗi người chính là thực hành chánh niệm, tức là quan sát và nhận thức thân thể và tâm hồn của mình ngay lúc này. Nhờ đó, chúng ta có thể nhận ra rằng cả thân thể và tâm hồn đều đang trải qua sự biến đổi, và những cảm giác đau khổ cũng đang dần dần giảm đi.

Khi chúng ta trải qua đau khổ, buồn chán, sân hận, thường thì chúng ta không thể kiểm soát tâm trạng không tốt của mình đối với người khác. Trầm cảm, tham dục và nhiều cảm xúc khác đều mang đến cho chúng ta sự đau khổ. Có một liều thuốc chứa đựng trong chánh niệm và việc quan sát cả thân thể và tâm hồn của chúng ta. Thông qua việc này, chúng ta sẽ nhận thấy rằng mọi thứ đang thay đổi liên tục trong vũ trụ.

Thực hành chánh niệm có thể được coi như một liều thuốc. Chúng ta sẽ nhận ra rằng, làm sao có thể kiểm soát được người khác. Sự thật là, chúng ta chỉ có khả năng kiểm soát bản thân mình. Chúng ta cảm nhận rõ ràng rằng mọi thứ đều tạm thời, không tồn tại mãi mãi. Tâm hồn của chúng ta trở nên thông thái và mạnh mẽ hơn.

Và từ đó, chúng ta có thể vượt qua sân hận, trầm cảm, đau khổ và tham dục cá nhân. Khi chúng ta có thể thực chứng rằng mọi thứ đều vô thường, và khi chúng ta thấu hiểu rằng việc thực hành chánh niệm chính là loại thuốc chữa lành, tâm trí của chúng ta sẽ trở nên yên tĩnh. Chúng ta sẽ nhận thức rằng không chỉ có mình chúng ta đau khổ, tham dục, mà cả những người khác cũng đang trải qua những trạng thái tương tự. Như vậy, chúng ta có thể từ bỏ đau khổ và tham dục, và từ đó chúng ta có thể tiêu diệt phiền não.

Lời kết

Trong tâm hồn con người, Thất tình lục dục không chỉ là những trạng thái cảm xúc như hỷ, nộ, ai, lạc, ái, ố, dục mà còn là những thế lực gây chướng ngại đối với con đường tâm tu đạo. Chúng là những dây buộc tinh thần, là những lưỡi dao găm vào tâm trí, khiến cho chúng ta dễ dàng bị mắc vào vòng xoáy đau khổ và phiền não.

Thất tình lục dục khiến cho tâm hồn con người không thể tĩnh tại, dẫn đến những biến đổi không kiểm soát và đánh mất sự tự chủ của bản thân. Việc áp đặt ý muốn, khao khát và sự kiểm soát đối với thế giới bên ngoài tạo nên sự mất cân bằng trong tâm trí.

Tuy nhiên, thông qua việc thực hành chánh niệm và sự hiểu biết về bản chất vô thường của mọi thứ, chúng ta có thể giải thoát khỏi sự chật vật của Thất tình lục dục. Bằng cách quan sát thân thể, tâm trí và cảm xúc một cách sâu sắc, chúng ta có thể nhận biết sự biến đổi không ngừng của thế giới tâm linh và vật chất. Chúng ta có thể nhận ra rằng tất cả mọi thứ đều tồn tại trong sự vô thường và không kéo dài mãi mãi.

Như vậy, Thất tình lục dục không chỉ là một thách thức mà còn là cơ hội để ta trải qua sự chuyển hóa và học hỏi. Khi chúng ta tỉnh thức và tìm kiếm sự tự do từ sự tham dục và cảm xúc không ổn định, chúng ta có thể dẫn đường tâm hồn vào một tình trạng bình an và thảnh thơi. Thấu hiểu về Thất tình lục dục, chúng ta có cơ hội tiến xa hơn trên con đường tâm tu đạo, vượt qua những chướng ngại và tìm thấy niềm an lạc và sự giải thoát thực sự.