Tháng 7 thường được dân gian quan niệm là tháng cô hồn, trong tháng này cũng có một ngày lễ vô cùng đặc biệt, đó là lễ Vu Lan. Đây cũng là thời gian để con cháu tưởng nhớ, báo hiếu với các bậc sinh thành. Hãy cùng Vinalab tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ này nhé.

Nguồn Gốc của Lễ Vu Lan

Lễ Vu Lan là một trong những ngày lễ truyền thống quan trọng trong văn hoá dân gian Việt Nam, thường diễn ra vào mùng 15 tháng 7 âm lịch. Lễ hội này xuất phát từ đạo Phật và có tên gọi chính thức là "Lễ Vu Lan Báo Hiếu" hoặc "Lễ Vu Lan Hạnh Đức Thánh Hiếu".

Lễ Vu Lan có nguồn gốc từ một câu chuyện trong Kinh điển Phật giáo gọi là "Phật Thích Ca Mâu Ni Bảo Hạnh Kinh". Theo câu chuyện này, khi vị thầy Phật Thích Ca Mâu Ni đang giảng pháp tại Vườn Cồn (Vườn Lục), ngài nhận thấy tâm ý lo lắng của người mẹ vô thường vì tương lai của linh hồn người con trai qua đời. Từ đó, Thích Ca Mâu Ni sử dụng sức mạnh siêu nhiên để mở cánh cửa Trời để cho bà mẹ thấy được linh hồn của người con trai vừa mất. Nhờ những phép thuật này, người mẹ được yên tâm và tìm thấy niềm an ủi.

Theo truyền thống Phật giáo, ngày mùng 15 tháng 7 âm lịch là ngày các linh hồn bất an được thả tự do ra thế gian. Lễ Vu Lan được tổ chức để tưởng nhớ, báo hiếu và cầu nguyện cho các linh hồn của tổ tiên, người thân và những người đã qua đời. Người ta tin rằng trong tháng 7 âm lịch, cửa thiên đàng mở ra để linh hồn bất an có cơ hội về thăm người thân và nhận lễ báo ơn từ thế gian.

Trong lễ hội Vu Lan, người Phật tử thường thực hiện các hoạt động như cúng dường, cầu nguyện và tố thí cho các linh hồn. Một phần quan trọng của lễ hội là việc thực hiện các nghi thức cúng dường tại chùa hoặc tại nhà, thường bằng cách đốt nhang, nến và đặt trái cây, thức ăn, đồ uống trước bức tượng Phật hoặc bàn thờ tổ tiên.

Lễ Vu Lan không chỉ là một nghi lễ tôn kính tổ tiên mà còn là dịp để thể hiện lòng hiếu thảo và lòng từ bi đối với những người đã qua đời và cả những người còn sống. Lễ hội này thể hiện tinh thần đoàn kết gia đình, tôn trọng tình thân và lòng biết ơn đối với những đóng góp của tổ tiên và người thân trong cuộc sống.

Ý Nghĩa của Lễ Vu Lan

Lễ Vu Lan, còn được gọi là Lễ Vu Lan Báo Hiếu, là một trong những ngày lễ quan trọng trong văn hóa dân gian và tôn giáo của người Việt Nam. Lễ hội này có ý nghĩa sâu sắc và đa chiều, liên quan đến tình cảm gia đình, lòng từ bi và tôn kính tổ tiên. Dưới đây là chi tiết về ý nghĩa của Lễ Vu Lan:

1. Tôn kính tổ tiên và người đã qua đời: Lễ Vu Lan là dịp để tôn vinh và tưởng nhớ các tổ tiên và người thân đã qua đời. Người Việt tin rằng trong ngày này, cửa thiên đàng mở ra để cho các linh hồn bất an được thả tự do và về thăm thế gian. Bằng việc cúng dường và cầu nguyện, con cháu thể hiện lòng biết ơn và lòng hiếu thảo đối với những đóng góp của tổ tiên trong việc xây dựng gia đình và xã hội.

2. Tình cảm gia đình và lòng từ bi: Lễ Vu Lan gắn liền với tình cảm gia đình, đoàn tụ và tôn trọng người thân. Đây là dịp để gia đình sum họp, chia sẻ, tương thân tương ái và tôn trọng nhau. Ngoài ra, tình cảm từ bi cũng thể hiện qua việc cúng dường và cầu nguyện cho các linh hồn bất an, cùng hy vọng rằng họ sẽ được giải thoát khỏi khổ đau và điều hữu hạn.

3. Thể hiện lòng biết ơn và lòng hiếu thảo: Lễ Vu Lan thể hiện lòng biết ơn đối với các người thân và tổ tiên đã dưỡng dục, nuôi nấng và đóng góp trong cuộc sống. Đây cũng là cơ hội để thể hiện lòng hiếu thảo và báo đáp tình thương từ cha mẹ và tổ tiên.

4. Phát triển lòng từ bi và lòng nhân ái: Lễ hội giúp nhấn mạnh tầm quan trọng của lòng từ bi và lòng nhân ái trong cuộc sống. Việc chia sẻ và giúp đỡ những người khó khăn, cùng cảm thông và giúp đỡ những người gặp khó khăn trong cuộc sống, đều thể hiện tinh thần tốt lành và lòng từ bi mà Lễ Vu Lan khuyến khích.

5. Thức tỉnh ý thức về sự vô thường: Lễ Vu Lan nhắc nhở con người về sự vô thường của cuộc sống và quy luật tái sinh. Thông qua việc tôn kính các linh hồn bất an, người ta nhận thức được tầm quan trọng của việc tích đức, thiện hạnh và chuẩn bị cho kiếp sau.

Lễ Vu Lan không chỉ là nghi lễ tôn kính tổ tiên và người đã qua đời mà còn là cơ hội để thể hiện tình cảm gia đình, lòng từ bi và lòng nhân ái. Lễ hội này đậm đà ý nghĩa tâm linh và gắn kết con người với nhau và với môi trường xung quanh.

Điều Nên Làm trong Ngày Vu Lan Báo Hiếu

Về ăn cơm cùng cha mẹ

Cuộc sống hiện đại thường làm chúng ta quá bận rộn để có thể tận hưởng những khoảnh khắc sum vầy cùng gia đình. Một bữa cơm, dù chỉ đơn giản nhưng khi cùng nhau ngồi bên nhau, thưởng thức những món ăn ngon, tạo ra những dịp chia sẻ, nói chuyện và cười đùa cùng cha mẹ, lại là điều khiến chúng ta cảm thấy vui vẻ và hạnh phúc. Thật đáng quý khi chúng ta có thời gian chia sẻ bữa cơm này, vì nó mang đến những kỷ niệm và cảm xúc sâu sắc trong tâm hồn.

Đi chùa cầu bình an cho cha mẹ

Trách nhiệm của con cái là thể hiện lòng hiếu thảo và tôn kính đối với cha mẹ. Đi chùa trong dịp Vu Lan là cách thể hiện tình cảm này. Chúng ta thắp hương và cầu nguyện cho cha mẹ, ông bà, mong rằng họ sẽ được bình an, hạnh phúc ở cõi tiên. Đối với những người đã mất, chúng ta cũng có thể xin cầu nguyện từ Đức Phật, để họ được nghỉ ngơi trong bình yên nơi suối vàng, khỏi khổ đau và phiền muộn.

Chọn quà tặng cho mẹ cha

Thời điểm này là cơ hội để thể hiện tình cảm yêu thương và biết ơn đối với người thân trong gia đình, đặc biệt là cha mẹ. Hãy chọn những món quà thể hiện tâm hồn và tình cảm sâu sắc của mình. Quà tặng không nhất thiết phải có giá trị vật chất lớn, mà nó cần mang đậm ý nghĩa và tình cảm của người tặng. Những lời chúc tốt lành kết hợp với món quà phù hợp với sở thích, nhu cầu của người nhận sẽ làm họ cảm thấy trân trọng và hạnh phúc. Sự quan tâm và lòng chân thành từ con cái và cháu chắc chắn sẽ mang lại niềm vui và bình an cho cha mẹ và người thân yêu.

Trong Ngày Vu Lan Báo Hiếu, chúng ta nên dành thời gian cùng nhau ăn cơm, đi chùa cầu nguyện cho cha mẹ và người thân, cũng như chọn những món quà ý nghĩa để thể hiện tình cảm và biết ơn đối với họ.

Cài hoa hồng lên áo trong ngày lễ Vu Lan mang ý nghĩa gì

Cài hoa hồng lên áo trong ngày lễ Vu Lan mang ý nghĩa thể hiện lòng hiếu thảo và tri ân đối với các vị phụ thân. Hoa hồng là biểu tượng của tình yêu và sự quý mến, và việc cài hoa hồng lên áo là cách thể hiện tình cảm của con cái đối với cha mẹ, ông bà, và các vị phụ thân.

Hoa hồng thường được coi là biểu tượng của tình mẫu tử và tình cảm gia đình. Trong ngày Vu Lan, khi con cái cài hoa hồng lên áo của mình, điều này bày tỏ lòng biết ơn, tôn kính và sự quan tâm đối với những đóng góp và hy sinh của cha mẹ, ông bà. Việc này thể hiện lòng hiếu thảo và tri ân đối với những người đã dưỡng dục, chăm sóc và đồng hành cùng chúng ta trong cuộc sống.

Hành động cài hoa hồng lên áo trong ngày lễ Vu Lan là một hành động đẹp và mang nhiều ý nghĩa về lòng biết ơn đấng sinh thành. Chính vì thế, hành động này đã được các nhà văn nhà thơ sáng tác. Trong đó có bài hát "Bông Hồng Cài Áo" của Phạm Thế Mỹ được sáng tác vào năm 1967

Cúng lễ Vu lan cần chuẩn bị những gì?

Mặc dù lễ Vu Lan được thực hiện trong ngày rằm tháng 7, lễ Vu Lan và Xá tội vong nhân hoàn toàn khác nhau về ý nghĩa. Điều này đồng nghĩa với việc chuẩn bị mâm cỗ cúng lễ Vu lan hoàn toàn khác với cúng xá tội vong nhân và sao cho thật đúng và ý nghĩa là một việc không phải ai cũng thấu hiểu tường tận.

Việc chuẩn bị mâm cúng lễ Vu lan đòi hỏi sự tỉ mỉ và chu đáo, với những thành phần cơ bản như sau:

1. Cháo loãng, gạo, muối, cơm trắng: Đại diện cho những thực phẩm cơ bản, thể hiện sự tưởng nhớ và tôn kính đối với các vị thân phụ đã qua đời.

2. Canh, nước lã, xôi, chè (các loại chè), khoai (khoai lang, khoai sọ) luộc, bỏng ngô: Đây là những món ăn đa dạng, biểu thị lòng thành kính và sự tri ân đối với tất cả các vị thần linh và linh hồn.

3. Hoa quả: Thường là các loại trái cây tươi ngon, đại diện cho sự tươi mới, sự phồn thịnh và đầy đủ.

4. Bánh kẹo: Biểu thị sự trân trọng và vui vẻ, như một lời cảm ơn với các vị thần linh.

5. Trầu cau, thuốc lá, hương hoa: Đây là các vật phẩm tượng trưng cho việc cung ứng đồ dùng và tiếp đón các vị thần linh khi họ đến thăm thế gian.

6. Quần áo: Để tôn vinh và đón tiếp các vị thần linh và linh hồn.

Quá trình cúng Vu lan thường được chia thành các khóa lễ để thể hiện sự tôn kính và tri ân đúng nghĩa:

Cúng Phật

Thể hiện lòng thành kính với Đức Phật, sự tôn thờ đến từ lòng thành. Với những gia đình tuân theo đạo Phật, việc chuẩn bị mâm cỗ chay trong ngày rằm tháng 7 để cúng dâng lên Phật là một phần quan trọng không thể thiếu. Hiện nay, thực đơn chay đã trở nên phong phú và hấp dẫn không kém gì thực đơn mặn. Dưới đây là một số món chay có thể xuất hiện trên mâm cỗ cúng Phật ngày rằm tháng 7:

• Xôi trắng ruốc nấm hương / xôi gấc / xôi đỗ xanh / xôi vò hạt sen: Những loại xôi này thường làm từ các nguyên liệu tự nhiên, mang đến hương vị thanh khiết và ngon lành.

• Giò, chả chay: Thay thế bằng các loại chay như đậu hủ non, nấm hoặc các nguyên liệu chay khác.

• Nem chay / nem hoa quả / nem rau nấm: Những loại nem chay thường được làm từ đậu hủ, nấm, và các loại rau củ.

• Nộm rau củ / gỏi hoa chuối ngó sen: Sử dụng các loại rau củ tươi ngon để làm nộm chay hoặc gỏi chay.

• Canh nấm / canh rau củ / canh bóng nấu chay: Canh chay thường được nấu từ nấm, rau củ và các nguyên liệu chay khác.

• Củ cải, chuối xanh kho chay: Món kho chay thường có vị đậm đà, được làm từ các loại củ và thực phẩm chay.

• Cải thìa sốt nấm hương / đậu hủ non sốt nấm: Món cải thìa hoặc đậu hủ non thường được ướp sốt nấm hương hoặc các loại sốt chay khác.

Khi tiến hành cúng, người chủ nhà nên đọc một khoá kinh Vu lan để hiểu rõ hơn về ý nghĩa của ngày này và hồi hướng công đức cho những người thân trong quá khứ được siêu sinh. Kinh Vu lan có độ dài vừa phải, không quá dài, và được viết theo thể thơ song thất lục bát nên việc đọc cũng không mất nhiều thời gian.

Cúng thần linh và gi tiên

Thể hiện sự kính trọng và lòng biết ơn đối với các vị thần, thần tiên và các vị bảo hộ, cũng như Tôn vinh ông bà, cha mẹ và tổ tiên, đồng thời truyền tải lòng hiếu thảo của con cháu.

Mâm cúng gia tiên thường là mâm cỗ mặn, và ngoài thức ăn, người ta cũng chuẩn bị tiền vàng và các vật dụng bằng giấy như quần áo, giày dép, xe cộ, điện thoại... cho người cõi âm. Hành động này được thực hiện với tâm niệm rằng người cõi âm cũng cần có cuộc sống tiện nghi, đầy đủ tương tự như người sống trên thế gian.

Mâm cúng lễ Vu lan dành cho gia tiên thường gồm các món ăn mặn:

• Gà lễ cánh tiên: Một món gà được làm thịt và trang trí cánh như tượng trưng cho các linh hồn tiên tiến và gia tiên.

• Xôi vừng dừa / xôi gà xối mỡ hành / xôi đỗ xanh / bánh chưng: Những loại xôi và bánh truyền thống thường xuất hiện trong mâm cỗ, tượng trưng cho sự tương tác giữa người sống và người đã khuất.

• Nem rán truyền thống / nem rán tôm thịt / nem hải sản: Các loại nem rán thường được làm từ đậu hủ, tôm thịt, hải sản hoặc các nguyên liệu chay khác.

• Canh bóng thập cẩm / canh nấm mọc củ sen: Các loại canh mặn thường được nấu từ nấm, rau củ và các nguyên liệu chay khác.

• Giò lụa / chả quế: Các loại chả chay thường được làm từ đậu hủ và các nguyên liệu chay khác.

• Nộm gà xé phay / nộm đu đủ bò khô / nộm hoa chuối / nộm ngó sen: Các loại nộm chay thường là sự kết hợp của rau củ tươi ngon và các nguyên liệu chay khác.

Trong quá trình cúng, người cúng thường có tâm niệm sâu sắc và kính trọng, hy vọng rằng các linh hồn đã đi trước và gia tiên sẽ được an lành và hạnh phúc.

Cúng thí thực chúng sinh

Đây là phần quan trọng thể hiện tình cảm bốn phương bát tự, lòng từ bi với mọi loài sống. Lễ cúng chúng sinh, hay còn gọi là cúng bố thí, là nghi lễ nhằm giúp các linh hồn thất cơ lỡ vận, không có nơi nương tựa và gặp nhiều oan trái ở kiếp trước. Những vong hồn này thường bị bỏ quên và không có ai thờ cúng, hoặc chết đường lang thang không tìm được đường về với tổ tiên.

Mâm cúng chúng sinh thường bao gồm quần áo với nhiều màu sắc, bỏng ngô, chè lam, kẹo vừng, bánh quế, cháo, tiền vàng, cốc nước lã hoặc rượu, cốc gạo trộn muối (được rắc ra vỉa hè hoặc sân nhà sau khi cúng), ngô, khoai lang luộc, cháo hoa và các lễ vật khác dành cho cô hồn, ma đói không nơi nương tựa.

Lễ cúng chúng sinh thường diễn ra ngoài trời hoặc trước cửa chính ngôi nhà. Gia chủ có thể khấn nôm theo tâm nguyện và rải lòng thương của mình đối với các cô hồn, mong linh hồn thoát khỏi đau khổ và tìm đến nơi an lành. Đồng thời, họ cũng nên hướng linh hồn đến các chùa miếu để tìm ánh sáng từ bi và giải thoát khỏi bám víu của thế gian.